Nhiễm toan xeton do đái tháo đường: Nguyên nhân - Triệu chứng - Cách điều trị

Bạn đọc thân mến!

Nhiễm toan ceton do tiểu đường (DKA) là một biến chứng cấp tính và đe dọa tính mạng của bệnh tiểu đường, thường được đặc trưng bởi quá nhiều glucose trong máu (tăng đường huyết) và sự hiện diện của xeton trong máu và nước tiểu. Đái tháo đường là bệnh mãn tính ảnh hưởng đến việc sản xuất insulin của tuyến tụy. Tuy nhiên, nếu glucose trong cơ thể không được chuyển hóa hiệu quả, bệnh nhân sẽ bị nhiễm toan ceton do đái tháo đường. Dưới đây là một số thông tin về nhiễm toan ceton do tiểu đường bạn đừng bỏ qua.

• Luôn cảm thấy khát

• Đa niệu - đi tiểu thường xuyên

• Buồn nôn và ói mửa

• Đau bụng  

• Cơ thể khó chịu, suy nhược hoặc mệt mỏi

• Giảm mồ hôi

• Khó thở

• Hơi thở thơm mùi trái cây - hay “hơi thở xeton”

• Thay đổi ý thức - mất phương hướng, nhầm lẫn

Hai yếu tố chính thúc đẩy sự phát triển của DKA:

1. Mắc bệnh. Bất kỳ bệnh nhiễm trùng hoặc tình trạng nào khác đều có thể khiến cơ thể sản xuất ra các hormone có thể chống lại tác dụng của insulin. Một trong những hormone như vậy là cortisol trong các đợt nhiễm trùng.

2. Các vấn đề với chế độ insulin. Sự không nhất quán trong việc tuân thủ liệu pháp insulin (ví dụ như liều đã bỏ lỡ) sẽ khiến cơ thể có ít insulin, do đó gây ra DKA. Các tác nhân khác của DKA bao gồm chấn thương (thể chất hoặc cảm xúc), đau tim, đột quỵ , viêm tụy , mang thai, lạm dụng rượu hoặc ma túy và một số loại thuốc (ví dụ: corticosteroid).

Các yếu tố nguy cơ khiến bệnh nhân trước DKA là:

• Bị bệnh tiểu đường tuýp 1

• Thường xuyên bỏ lỡ liều trong điều trị bằng insulin.

Một số trường hợp nhiễm toan ceton do đái tháo đường có thể xảy ra với bệnh nhân đái tháo đường týp 2 hoặc có thể khởi phát ban đầu như một dấu hiệu chẩn đoán bệnh đái tháo đường bắt đầu.

Xử trí tình trạng nhiễm toan ceton do đái tháo đường bao gồm điều chỉnh mất nước bằng dịch truyền tĩnh mạch, điều chỉnh tăng đường huyết bằng chế độ insulin, giải quyết tình trạng mất cân bằng điện giải và acid-base, và xử trí nhiễm trùng nếu có.

Liên quan đến điều này, các biến chứng phổ biến nhất của DKA thường xuất phát từ các lựa chọn điều trị được đưa ra cho bệnh nhân.

Các biến chứng điều trị bao gồm:

• Hạ đường huyết - điều chỉnh quá mức với insulin gây giảm đột ngột nồng độ glucose trong máu

• Hạ kali máu - điều chỉnh quá mức và đột ngột lượng kali sẽ làm suy giảm tim, thần kinh và cơ bắp.

• Phù não - sưng não do sự điều chỉnh đột ngột của glucose huyết thanh sẽ gây ra và tạo ra sưng phù trong não.

Nếu DKA không được điều trị sẽ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như mất ý thức, thậm chí tử vong.

• Mức đường huyết - mức 250mg / dL trở lên cho thấy tăng đường huyết

• Chất điện giải trong huyết thanh - nồng độ kali huyết thanh thường cao và nồng độ natri thấp

• Mức bicarbonate - thường ở mức dưới 18 mEq / L với độ pH nhỏ hơn 7,3

• Mức amylase và lipase - tăng cao bất thường đối với bệnh nhân DKA (tăng sản máu)

• Que thử nước tiểu - để kiểm tra sự hiện diện của quá nhiều xeton và glucose trong nước tiểu

• Nồng độ xeton - do các sản phẩm của quá trình chuyển hóa chất béo trong gan, nồng độ xeton trong huyết thanh sẽ tăng cao

• Nồng độ beta-hydroxybutyrate trong huyết thanh hoặc mao mạch - được theo dõi để đánh giá đáp ứng điều trị. Mức lớn hơn 0,5 mmol / L là giá trị bất thường.

• Khí máu động mạch - thường sẽ cho thấy các biểu hiện của nhiễm toan chuyển hóa (nồng độ bicarbonat thấp, pH thấp dưới 7,3)

• Mức độ BUN và creatinine - đôi khi tăng cao đối với những bệnh nhân bị DKA. Chỉ số tốt cho sức khỏe thận

• Cấy máu và nước tiểu - để đánh giá các sinh vật gây nhiễm trùng để cho phép điều trị kháng sinh thích hợp

• Điện tâm đồ - do sự thay đổi của kali huyết thanh, theo dõi các thay đổi điện tâm đồ sẽ có lợi để kiểm tra các rối loạn nhịp tim có thể xuất hiện với những thay đổi này.

Các mục tiêu điều trị nhiễm toan ceton do tiểu đường xoay quanh các phương pháp sau:

1. Giải quyết tình trạng mất nước bằng truyền dịch tĩnh mạch:

• Một phần quan trọng của việc điều trị bệnh nhân DKA

• Hiệu chỉnh ban đầu sử dụng dung dịch natri clorua đẳng trương hoặc dung dịch Lactated Ringer.

• Tăng dần 1 lít dịch truyền tĩnh mạch trong 3 giờ đầu sau đó cứ sau 4 giờ, tùy thuộc vào mức độ mất nước và sự ổn định huyết động.

2. Điều chỉnh tăng đường huyết bằng chế độ insulin:

• Bắt đầu với chế độ liều thấp để giảm các đợt hạ đường huyết hoặc hạ kali máu nghiêm trọng được quan sát thấy khi điều trị bằng insulin liều cao.

• Sử dụng insulin tác dụng ngắn để điều chỉnh tăng đường huyết qua đường tĩnh mạch; điều trị insulin qua đường dưới da bị giảm DKA.

• Tốc độ tối ưu để giảm nồng độ đường huyết ở bệnh nhân DKA là 100mg/dL/h. Điều này được thực hiện để ngăn ngừa sự khởi phát đột ngột của các đợt hạ đường huyết do quá trình phân giải nhiễm toan ceton và tăng phản ứng và sử dụng insulin của cơ thể.

3. Giải quyết tình trạng mất cân bằng điện giải:

• Quản lý bổ sung kali cho mức dưới 6 mEq/L.

• Nồng độ kali huyết thanh được theo dõi hàng giờ. Nên ngừng truyền kali khi nồng độ lớn hơn 5 mEq/L. Cần tiếp tục theo dõi chặt chẽ ngay cả sau khi ngừng truyền kali để theo dõi tình trạng hạ kali máu tái phát.

4. Giải quyết sự mất cân bằng axit-bazơ:

• Tình trạng nhiễm toan sẽ được cải thiện bằng cách chỉ sử dụng các phương pháp điều trị trước đó.

• Natri bicarbonat chỉ được bắt đầu khi tình trạng nhiễm toan trở nên đe dọa tính mạng của bệnh nhân, đặc biệt nếu có liên quan đến nhiễm toan lactic hoặc nhiễm trùng huyết.

5. Điều trị nhiễm trùng:

Nên điều trị kháng sinh theo hướng dẫn của kết quả nhạy cảm với môi trường nuôi cấy.

Nhiễm toan ceton ở bệnh nhân tiểu đường là một trong những biến chứung nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân. Vì vậy, nếu không may mắc bệnh tiểu đường, bạn cần chú ý đến những dấu hiệu của nhiễm toan ceton để kịp thời phát hiện và xử lý, tránh nguy cơ gặp phải những biến chứng nguy hiểm.

Chúc bạn luôn mạnh khoẻ!